We staan hier bij het graf van Barteld Pruisman.
Barteld voer op een kleine coaster als kok-matroos. In de oorlog werden
de coasters met bemanning en al gevorderd door de Duitsers. Ze moesten
materiaal voor de Atlantikwall in Frankrijk transporteren.

We weten dat een collega van Barteld slechts de keuze had om in
Frankrijk te werken of anders in Duitsland. Hij koos voor Frankrijk.
Barteld was niet in dienst van de Kriegsmarine zoals eerder werd
gedacht, maar werkte voor een reder in Rotterdam.

Nadat de geallieerden waren geland in Frankrijk, zijn de Nederlandse
zeelieden gevlucht vanuit Saint-Malo verder Bretagne in. Ze hebben een
paar maanden voor de Amerikanen gewerkt in de keuken en bij de foerier.

Barteld en zijn collega's wilden zich voor de Nederlandse zaak inzetten,
en moesten daarom naar Engeland afreizen.

Het Amerikaanse legervoertuig waar in ze richting Engeland reden,
verongelukte echter in september '44 bij Rennes. Daarbij kwamen acht
Nederlanders om het leven, waaronder Barteld. Hij was 23 jaar oud.

Wij herdenken Barteld Pruisman en leggen bloemen op zijn graf.

We staan dit jaar voor het eerst stil bij het graf van Barteld Pruisman. Dat is na-
tuurlijk een heel vreemde zaak die nadere uitleg behoeft.

Van hem was bekend dat hij in september 1944 om het leven gekomen was bij
een auto-ongeluk in Frankrijk, samen met nog zeven andere Nederlanders. Op
hun lichamen werden Duitse militaire identiteitspapieren gevonden, en daarom
vermoedde de Oorlogsgraven Stichting dat ze in Duitse militaire dienst waren
geweest, en dus niet als oorlogsslachtoffer aangemerkt konden worden.

We hebben het afgelopen jaar onderzoek gedaan naar wat er gebeurd is met
Barteld en zijn kompanen, en daarbij kwam een heel ander beeld naar boven.

De Duitse Kriegsmarine had zo'n 35 coasters gevorderd voor het transport van
materialen ten behoeve van de Atlantikwall in Frankrijk. Barteld voer op zo'n
heel kleine coaster als kok-matroos. Of ze nu gedwongen waren op zo'n schip
te varen of niet, dat is niet helemaal duidelijk, maar wat moest je anders als zee-
man. Wat wel heel duidelijk bleek uit het onderzoek, is dat een N.S.B. reder in
Rotterdam deze mensen in dienst had en ze betaalde. Ze waren dus niet in
dienst bij de Kriegsmarine zoals tot nu toe werd aangenomen.

Na de invasie vluchtten vele van deze Nederlanders vanuit St. Malo verder
Bretagne in, waar ze later werden ingehaald door de Amerikanen. Ze hebben
daar blijkbaar een paar maanden voor de Amerikanen gewerkt in de keuken en
bij de foerier.

Deze mensen wilden graag bij het Nederlandse leger in dienst, of op een Neder-
lands schip voor de geallieerden varen. Na een eerste ondervraging mochten ze
naar Engeland afreizen om daar nogmaals ondervraagd te worden, om dan uit-
eindelijk in Nederlands dienst te kunnen treden.

De Amerikaanse vrachtwagen waarop ze richting Engeland reden, verongelukte
echter in september 1944 bij Rennes, en daarbij kwamen acht Nederlanders,
waaronder Barteld, om het leven. Een andere Nederlander raakte gewond, en
ging later alsnog naar Engeland, en werd daar sergeant in het Nederlandse leger.

Dit hele relaas hebben we teruggevonden in meerdere bronnen, en voor ons is
het nu duidelijk dat Barteld wel degelijk een oorlogsslachtoffer is. We hebben
niets gevonden dat op iets anders wijst. De Oorlogsgraven Stichting is nog niet
zover, maar daar wilden we na vele maanden niet meer op wachten.

De nagedachtenis van Barteld is onrecht aangedaan, dat moeten we nu rechtzet-
ten, en daarom leggen we nu vandaag voor het eerst bloemen op zijn graf.